Narrator 1
3 Maja – cóż to za data? Dla setek młodych ludzi to jedna z nic nie znaczacych uroczystości. Dziś, na początku XXI wieku, żyjąc w zawrotnym tempie, odrzucamy wszelkie wartości i negujemy jakiekolwiek formy czczenia przeszłości, wysuwając na plan pierwszy życie teraźniejszością. Trudno przekonac młodych do pamiętania i świętowania... Ale czy tak powinno być? Przecież naród, który nie zna swej przeszłości umiera i nie buduje przyszłości.
Narrator 2 Był rok 1763 kiedy zmarl król August III Sas. Elekcja po śmierci króla zapowiadała się burzliwie.
Maluch A co to jest elekcja?
Narrator 3 (zwraca się do malucha) Elekcja to sposób wybierania króla stosowany w przypadku braku królewskiego potomka męskiego. Od czasów bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta, w Rzeczpospolitej na tron mógł być powoływany każdy szlachcic z kraju i zagranicy.
Maluch Oj, to niedobrze!
Narrator 4 Magnaci i szlachta chcieli wybrać syna zmarłego monarchy licząc na przedłużenie beztroskich czasów saskich.
Narrator 1 „Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa!”
Na scenę wbiega gromada roześmianych i tańczących dzieci, którzy śpiewają piosenkę „Pojedziemy na łów”.
Narrator 2 Przeciwko takim wyborom było stronnictwo magnackie rodu – Czartoryskich, które domagało się reform.
Maluch Co to jest reforma? Narrator 3 Są to zmiany w rządzeniu dążące do poprawy sytuacji politycznej i gospodarczej królestwa.
Narrator 4 ale caryca Katarzyna z Rosji chciała mieć kontrolę nad naszym krajem i popierała kandydaturę Stanisława Augusta Poniatowskiego – swojego sojusznika.
Narrator 1 I oto w 1764 roku królem Polski został Stanisław August Pniatowski.
Razem Wiwat Stanisław August Poniatowski, z Bożej łaski król Polski, wielki książę Litwy!
Piosenka pt. „Polonez Trzeciego Maja”
Zgoda sejmu to sprawiła, Że nam wolność przywróciła; Wiwat, krzyczcie wszystkie stany, Niechaj żyje król kochany. (2x)
Narrator 2 Stanisław Poniatowski był człowiekiem o wielkiej inteligencji i pracowitości. Starannie wykształcony, znał biegle 6 języków.
Narrator 3 Zaraz po wstąpieniu na tron król rozpoczął reformy.
Narrator 4 A nie było to łatwe, caryca Katarzyna była niezadowolona.
Narrator 1 W 1768 roku grupa szlachty zawiązała konfederację przeciwko królowi i Rosji. Było to w miasteczku Bar i dlatego konfederacja nazywała się barska.
Maluch A co to jest konfederacja?
Narrator 2 Jest to organizacja, która najczęściej występuje przeciwko królowi. Konfederacje zazwyczaj przyspieszały rozkład Rzeczpospolitej.
Narrator 3 Tak stało się i tym razem. W 1772 roku Rosja, Austria i Prusy dokonały I rozbioru Polski zajmując łącznie 1/3 obszaru państwa. Narrator 4 Sejm zmuszony był do zatwierdzenia tego rozbioru.
Piosenka pt. „Witaj majowa jutrzenko”(3 zwrotka)
Ale chytrości gadzina Młot swój na nas zgotowała, Z piekła rodem Katarzyna Moskalami nas zalała. Chociaż kwitł piękny Maj, Rozszarpano biedny kraj.(2x)
Narrator 1 Na tym samym sejmie z inicjatywy króla została utworzona Komisja Edukacji Narodowej – pierwsze w świecie ministerstwo oświaty. (Zwraca się do Malucha) Zapamiętaj!
Narrator 2 Okres rządów Stanisława Augusta nazywamy czasami stanisławowskimi. Były to lata rozkwitu i oświecenia. Król założył Teatr Narodowy, w kraju tworzyli swe dzieła artyści: Julian Ursyn Niemcewicz, Ignacy Krasicki oraz publicyści: Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic..
Maluch Krasicki, to ten biskup, który pisał bajki?
Narrator 3 Tak, tak np. „ Szczur i kot”, „Ptaszki w klatce’, „ Kruk i lis”.
Narrator 4 Doniosłym wydarzeniem w okresie rządów Stanisława Augusta były obrady Sejmu Czteroletniego.
Maluch Czy ten sejm obradował aż 4 lata?
Narrator 1 Tak , i to bardzo owocnie, bo w 1791 roku , w maju uchwalił konstytucję, którą nazwano po prostu Konstytucją 3 Maja. Jej uchwalenie nie było łatwym zadaniem, ponieważ przeciwnicy reform szukali poparcia za granicą i podburzali zacofaną szlachtę przeciw projektom reform.
Narrator 2 Dziś obchodzimy... rocznice tego doniosłego wydarzenia. Maluch Dlaczego to wydarzenie było i jest dla nas takie ważne?
Narrator3 Chociażby dlatego, że była to konstytucja pierwsza w Europie i druga w świecie, po konstytucji Stanów Zjednoczonych.
Recytator 1 Święta miłości kochanej ojczyzny, czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny, Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe. Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umyśle rozkosze prawdziwe. Byle cię wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy , nie żal i umierać.
Narrator 4 Konstytucja 3 Maja usuwała wady ustroju Rzeczpospolitej, zniosła „liberum veto”, konfederację i wolną elekcję.
Maluch A co to jest „ liberum veto”?
Narrator 1 Łacińskie „liberum veto” znaczylo po polsku: „ wolne nie pozwalam”. Posel , który wykrzyknął te dwa słowa, unieważniał podjęte dotąd uchwały sejmu.
Maluch Ojej , to na takim sejmie trudno było coś uchwalić! To dobrze, że konstytucja znosiła takie zwyczaje.
Narrator 2 W Europie tak nowatorska konstytucja wzbudzał a zainteresowanie i podziw.
Narrator3 Władzę ustawodawczą miał sprawować sejm, a wykonawczą Straż Praw, zlożona z krola, prymasa i 5 ministrów. Zamożniejsi mieszczanie otrzymali przywileje szlachty.
Maluch Wiwat 3 Maja!
Narrator 4 W chwili , gdy król zaprzysięgał konstytucję, warszawiacy z radości wyszli na ulice.Dzień 3 maja od razu stał się świętem narodowym.
Wszyscy razem Wiwat 3 Maja! Wiwat! Wiwat!
Recytator 2 Hej, przed katedrą Świętego Jana Lud poruszony czeka od rana. W mroku ołtarza lśni złota księga. Nową ustawę król czcić przysięga. Bo dzisiaj naród w sejmowej sali Zacne i mądre prawa uchwalił, Więc idzie szlachta, posły, wielmoże, Aby dziękować Bogu w pokorze.
Recytator 3 Płynie tłum jak rzeka Z bliska i z daleka. Król na czele rzeszy Do katedry spieszy, Przed ołtarzem Bożym , Tam przysięgę złoży. Dłoń na świętą księgę Ze wzruszeniem kładzie I sklada przysięgę Bogu i gromadzie.
Recytator 4 Ślubuję Ci , Panie, Jakom król jest prawy, Dopóki sił stanie, Nie zdradzić ustawy. I że w polskim kraju Od krańca po kraniec Braterstwo i miłość Nigdy nie ustanie. Bogacz kto , czy biedny, Z panów czyli z kmieci – Wszyscyśmy wszak jednej Matki Polski dzieci!
Recytator 5 Wolność! Równość! Wszystkim wolność i prawa! Wiwat król kochany! Wiwat wszystkie stany!
Piosenka pt. „Witaj majowa jutrzenko”
Narrator 1 Tamte dni to pożółkłe, ale bezcenne karty historii pisanej sercem i z myślą o nas. Karty stare, ale żywe, bo nie można o nich zapomnieć, bo to one stworzyły dzisiejszą radość, kolorem swoich wspomnień zabarwiły terażniejszość, odsłoniły słońce z chmur, zostawiły blask tamtych dni.
Recytator 6 Ojczyzno .. Imie twoje tak prosto rozkwita w naszej mowie jak maki i chabry w zielonej fali żyta i wędrując jak obłok nad łąką błękitną. Jesteś w olchach i brzozach w zadumie malw i kalin, w wysokim szumie topoli i niskim śpiewie wiślanym.
Narrator 2 Niestety okres wolności trwał krótko. Po 373 dniach przeciwnicy ustawy – Polacy popierani przez Rosję – zawiązali w Targowicy konfederację przeciw nowej konstytucji i rozpętała się wojna.Przegrana Polski przekreśliła dzieło Sejmu Wielkiego.
Narrator 3 Ustawy konstytucji 3 Maja zostały wycofane, jednak ona sama stała się symbolem możliwości odrodzenia, próby zdobycia niezależności politycznej.Udowodniła wszystkim ,że mieszkańcy Rzeczypospolitej potrafią bez niczyjej pomocy zreformować swoje państwo.
Recytator 7 W Warszawie i Łodzi w Londynie i innych miastach ciągle tylko o jednym: - czym był - czym jest - czym będzie ten kraj? Kraj między wschodem a zachodem między południem i północą. Kraj zielonych dolin i łagodnych wzgórz, kraj długiej historii i krótkiego życia. Minut chwały i radości, godzin klęski i nieszczęścia. Ten kraj bliski i daleki. Piękny i tragiczny. Kto to zrozumie?
Recytator 8 Mówią: nie warto, po co to wszystko? Wyjedźmy i zapomnijmy. Nie! Nie! Po stokroć nie! Tu wczoraj i jutro, dziś i teraz, na złe i dobre, dla tych, co odeszli, dla tych, co przyjdą. Na wsi i w mieście w górach i dolinach, Nad jeziorem, w lesie sosnowym, Wszędzie, Zawsze POLSKA!!!
Na zakończenie zaśpiewać Hymn.
Autor: Katarzyna Biegalska |